Zmiana modelu pracy? Polska testuje skrócony czas pracy

W dniu 27 czerwca 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki ogłosiło nabór do pilotażowego programu „Skrócony czas pracy – to się dzieje”. Pilotaż podzielony jest na trzy etapy:

• przygotowawczy – do końca 2025 roku 
• testowy – trwający przez cały rok 2026
• podsumowujący – do 15 maja 2027 roku

Celem programu jest wypracowanie i przetestowanie różnych modeli skróconego czasu pracy z zachowaniem dotychczasowych wynagrodzeń pracowników i bez redukcji zatrudnienia oraz ocena wpływu skróconego czasu pracy na zatrudnienie, produktywność, zdrowie pracowników, organizację pracy, możliwość godzenia życia zawodowego z prywatnym pracowników u pracodawców biorących udział w pilotażowym projekcie. 

W wyniku przeprowadzonego pilotażu zostaną opracowane dobre praktyki wdrażania skróconego czasu pracy oraz działania na rzecz jego upowszechniania. Mogą one stanowić również podstawę do rozważenia wprowadzenia odpowiednich rozwiązań do porządku prawnego.

Program pilotażowy skierowany jest do sektora publicznego i prywatnego, a podmioty, które wezmą w programie mogą liczyć na pomoc finansową do 1 mln zł. Koszt przypadający na jednego pracownika nie może przekroczyć 20 tysięcy zł. Ministerstwo Pracy przeznaczyło na pierwszy rok pilotażu 10 mln zł z Funduszu Pracy, wskazując jednocześnie, że łączny budżet na kolejne lata to 50 mln zł.

Resort pracy podkreśla korzyści dla pracowników, takie jak redukcja przemęczenia i wypalenia zawodowego, poprawa jakości zdrowia psychicznego, więcej czasu na życie rodzinne i rozwój osobisty oraz dłuższa aktywność zawodowa. Korzyścią dla pracodawców ma być wzrost efektywności, kreatywności  i innowacyjności pracowników, zmniejszenie liczby błędów popełnianych przy realizacji codziennych zadań, wypadków przy pracy oraz absencji. Dodatkowo skrócony czas pracy ma na celu zwiększyć atrakcyjność danego pracodawcy na rynku pracy (jak wynika bowiem z licznych dostępnych badań odnoszących się do satysfakcji pracowników i oczekiwanych benefitów skrócony czas pracy jest jednym z często wskazywanych) i redukcję rotacji.

Pilotaż przewiduje:

• elastyczne dobieranie modeli skrócenia czasu pracy np.  przez zredukowanie liczby godzin pracy każdego dnia, czy też przyznanie pracownikom dodatkowych dni wolnych,
• dobrowolność udziału, 
• obowiązkową sprawozdawczość w postaci kwartalnych ankiety dla pracodawców i pracowników oraz 
• raporty z wykorzystania środków.

Idea skróconego czasu pracy jest testowana w wielu krajach. W Wielkiej Brytanii pilotaż z udziałem 61 firm zakończył się sukcesem, bo po jego zakończeniu 54 firmy kontynuują model, a uczestnicy odnotowali zmniejszenie wypalenia zawodowego o 71%, poprawę równowagi życiowej i wzrost przychodów. W Australii i Nowej Zelandii 95% firm po pilotażu zamierza wprowadzić model na stałe. Inne kraje, w tym Hiszpania, Portugalia, Japonia czy Niemcy również testują podobne rozwiązania.

Najczęściej odnotowywane efekty skrócenia czasu pracy to: poprawa zdrowia psychicznego, wzrost wydajności, zmniejszenie absencji i stabilność finansowa firm. W Wielkiej Brytanii 45% pracowników objętych pilotażem wskazało wyższą satysfakcję życiową.

Aby wziąć udział w programie pracodawcy muszą spełnić kilka warunków:

• prowadzić działalność gospodarczą od co najmniej 12 miesięcy,
• zatrudniać przynajmniej 75% pracowników  na podstawie umów o pracę,
• objąć pilotażem minimum połowę załogi,
• utrzymać poziom zatrudnienia na poziomie nie niższym niż 90% stanu początkowego,
• zagwarantować, że wynagrodzenia pracowników objętych pilotażem nie zostaną obniżone przez cały okres jego trwania.

Wnioski o dofinansowanie będzie można składać elektronicznie od 14 sierpnia do 15 września 2025 roku. Wymagane będą m.in. opis projektu, jego cele, założenia i mierniki, a także oświadczenia dotyczące sytuacji prawno-finansowej pracodawcy.

Autorzy programu podkreślają, że zaproponowany pilotaż jest odpowiedzią na zmieniające się realia rynku pracy w dobie rewolucji technologicznej. Patrząc na założenia programu można postawić tezę, że zaproponowany przez Ministerstwo pilotaż to szansa na realne zmiany w kulturze organizacyjnej wielu pracodawców i pozytywny wpływ na rynek pracy.